پیانو چیست و تاریخچه آن
شاید تاکنون به پیانو از دیدگاه ظاهر زیبای آن و بخشی از دکور خانه های شیک و لوکس نگاه کردیم.
اما هیچگاه به طرز ساخت و کیفیت و تاریخچه آن توجهی نکردیم. اکنون به بررسی برخی نکات درباره پیانو میپردازیم:
پیانو چیست؟چه تاریخچه ای دارد؟و چگونه وارد ایران شده است؟
پیانو چیست؟
پیانو یکی از سازهای صفحه‌کلیددار و مشهورترین آن‌ها است. صدای پیانو در اثر برخورد چکش‌هایی با سیم‌های فلزی آن در داخل جعبه چوبی تولید می‌شود. این چکش‌ها در اثر فشرده شدن کلیدها (کلاویه‌ها) به حرکت در می‌آیند.
نام پیانو مخفف کلمه ایتالیایی پیانو فورته (Piano et forte) می‌باشد. این کلمه از دو بخش تشکیل شده است: پیانو به معنی «ملایم» و فورته به معنی «با صدای بلند». این اسم به خوبی بیان‌گر قابلیت بالای این ساز در تولید صداهای گوناگون و متنوع از ملایم و نرم تا قوی با موج بالا می‌باشد برای همین پیانو دارای بالاترین دامنه صوتی در بین سازها است که قادر است فرکانس‌هایی از حدود ۲۰ تا ۵۰۰۰ هرتز را تولید کند.
تاریخچه پیانو
پیانو را بارتولومئو کریستافوری در حدود سال ۱۷۰۰ میلادی در شهر پادووای ایتالیا اختراع کرد.اما اختراع جدید کریستافوری تا حدود یک دهه تقریباً ناشناخته ماند تا اینکه در سال ۱۷۱۱ یک نویسنده ایتالیایی مقاله‌ای دربارهٔ آن نوشت که بعدها به آلمانی ترجمه و به صورت گسترده منتشر شد. این مقاله شامل دیاگرام مکانیزم پیانو نیز بود و اکثر سازندگان بعدی پیانو کار خود بر اساس این مقاله شروع کردند. قبل از اختراع پیانو از سازی قدیمی‌تر به نام هارپسیکورد (Harpsichord) استفاده می‌شد. تفاوت عمده و مهمی که پیانو با سازهای مشابه قبل از خودش داشت آن بود که در سازهای مشابه قبلی، شدت صدای حاصل از فشرده شدن یک کلاویه، مستقل از شدت ضربهٔ واردشده بر کلید، مقداری ثابت بود، اما در پیانو نوازنده قادر بود با ملایم ضربه زدن به کلیدها صدایی نرم‌تر ایجاد کند، یا با ضربات محکم‌تر صدایی درشت‌تر با پیانو تولید کند. همین ویژگی باعث شد که به سرعت پیانو مورد توجه آهنگسازان قرن هجدهم میلادی قرار بگیرد. پیانوهای اولیه ظاهر و صدایی شبیه به هارپسیکورد داشتند و در واقع مخترع پیانو یک هارپسیکورد ساز بود که در تلاش برای ارتقاء مکانیزم هارپسیکورد بود تا این ساز قادر به تولید صدا با شدت های گوناگون باشد اما در نهایت با مورد توجه قرار گرفتن هارپسیکورد جدید این ارتقاء منجر به ایجاد ساز جدیدی شد که پیانو فورته نام گرفت و به مرور زمان به شکل امروزی پیانو در آمد و آنچه که ما امروزه به عنوان پیانوی مدرن می شناسیم از اواسط قرن نوزدهم ظاهر شده‌است.
پیانو چیست و تاریخچه آن
اولین پیانو
چگونه پیانو وارد ایران شد؟
اولین پیانو در سال 1800 میلادی وارد ایران شد. این پیانو جزء هدایایی بود که ناپلئون بناپارت به پادشاه وقت ، فتحعلی شاه ، داد. چون در آن زمان کسی نمی دانست که چگونه با آن کار کند و قطعه ای را با آن بنوازد ، مدت ها در گوشه ای از قصر بعنوان دکور استفاده می شد و بعد از مدتی به منزل عضدالدوله ، پدر عین الدوله ( صدر اعظم ) برده شد. در دوره ناصری ، ناصرالدین شاه در سفری به اروپا چند پیانوی دیگر نیز با خود به ایران آورد. ایجاد سفارت خانه های کشورهای اروپایی در ایران ، افزایش جمعیت اروپاییان را در ایران به همراه داشت و ایرانیان با کاربرد این ساز آشنا شدند. ناصرالدین شاه یک افسر نظامی به نام ” موسیوآلفرد ژن باتیست لومر ” را برای تدریس در مدرسه دارالفنون به ایران آورد. لومر بعد از مدتی با سالار معزز( غلامرضا مین باشیان ) آشنا شد. وی معلم سلفژ بود و در گروه موسیقی نظامی تدریس می کرد. آشنایی این دو سبب شد که لومر تدریس رسمی پیانو را در ایران آغاز کند و با این کار زمینه ای فراهم شد که سازهای دیگر غربی از جمله ویولن ، فلوت و … نیز وارد ایران شود. لومر آهنگساز دربار شد و نخستین سرود ملی ایران را برای استقبال شاهنشاه ایران در فرانسه ساخت. محمد صادق خان ( سرورالملک ) ، نوازنده سنتور نیز توانست با تغییر کوک این ساز ، برای اولین بار نغمه های ایرانی را با پیانو بنوازد و از آن پس مفخم الممالک ، سالار معزز ، مشیر همایون شهردار ، جواد معروفی و مرتضی خان محجوبی این راه را ادامه دادند .
مرتضی محجوبی پایبندی بیشتری به سنت داشت و مهجورترن نغمه های سنتی را با مهارت از دل پیانو بیرون می کشید. او را می توان ” پدر موسیقی کلاسیک ایرانی ” دانست.
با تاسیس هنرستان عالی موسیقی (1302) توسط کلنل وزیری ، سیر تکامل مهارت نوازندگان ایرانی و علم آموزی موسیقدانان دیار شدت گرفت. امروزه نیز نوازندگان بنامی چون اردشیر روحانی ، انوشیروان روحانی ، هومن خلعتبری ، افلیا پرتو، پویان آزاده و… در عرصه پیانو در ایران مشغول فعالیت هستند و راه گذشتگان را ادامه می هند.
